-
1 бердәнбер
прил.1) еди́нственный, то́лько оди́н, всего́ оди́н; оди́н-еди́нственныйбердәнбер бала — еди́нственный ребёнок
бердәнбер юл бар — есть всего́ оди́н вы́ход
бердәнбер үтенеч — одна́-еди́нственная про́сьба
2) в знач. сущ. бердәнберем ласк. еди́нственный мойсин генә куанычым, син генәм бердәнберем — лишь ты моя́ ра́дость, лишь ты мой еди́нственный
-
2 бердәнбер
прединичный, единственный, один-единственный -
3 бердәнбер
прил. единственный, один-единственный, единичный -
4 berdänber
-
5 әмәл
сущ.1) сре́дство, спо́соб, путь, вы́ходкотылу әмәле — спо́соб (путь) спасе́ния (избавле́ния); вы́ход
кыен хәлдән чыгу әмәле — вы́ход из тру́дного положе́ния
бу бердәнбер әмәл — э́то еди́нственное сре́дство
2) ме́раалдан әмәлен күрү — зара́нее предприня́ть ме́ры
3)а) лече́бные ме́ры; лече́ние;б) сна́добье, лека́рство4) уло́вка, хи́трость, ухитре́ниеәмәлен тапкан су кичкән — (погов.) ухищре́нием мо́жно ре́ку переплы́ть
5) подхо́д••әмәлен белү — знать все ходы́ и вы́ходы
әмәлен күрү — иска́ть пути́ (сре́дства), принима́ть ме́ры
әмәлен табу — найти́ подхо́д
-
6 бәла
сущ.1) беда́, злоключе́ние, несча́стье, бе́дствие, неблагополу́чие; невзго́дыбәладән коткару — вы́ручить из беды́
бәла килгәндә ярдәм итү — помо́чь в бе́дствии
2) поро́к, недоста́токминем бердәнбер бәлам шунда: кешеләргә ышанмыйм — у ме́ня еди́нственный недоста́ток: не ве́рю лю́дям
3) в прит. ф. в сочет. с сущ. обоз. неуда́чный, печа́льный, доса́дный и т. п. исхо́д; беда́; неприя́тность из-за чего-тоаңгыралык бәласе — неприя́тности из-за глу́пости
тәҗрибәсезлек бәласе — беда́ из-за нео́пытности
4) наказа́ние (незнание языка, неумение что-то делать и др.) бичбу эш түгел, ә бәла — э́то не рабо́та, а наказа́ние (бич)
5) в функ. сказ. беда́, го́реул укуын ташлады бит - бәла шунда — беда́ в том, что он бро́сил учёбу
аның белән бәла миңа — го́ре мне с ним
•- бәла ягу
- бәлагә кертү
- бәлагә очрау
- бәлагә тару
- бәлагә төшү
- бәлагә юлыгу
- бәлагә калу••бәла агач башыннан йөрми, кеше башыннан йөри — посл. беда́ не по́ лесу хо́дит, а по лю́дям
бәла аяк астыннан чыга (бәла аяк астында йөри) — посл. беда́ виси́т над голово́й
бәла ялгыз йөрми — погов. беда́ не прихо́дит одна́
бәладән баш-аяк — пода́льше от греха́; береги́сь бед, пока́ их нет
-
7 берләтә бер
1) еди́нственный раз2) диал.; см. бердәнбер -
8 битараф
1. прил.; книж.1) нейтра́льныйбитараф дәүләт — нейтра́льное госуда́рство
бердәнбер битараф кеше — нейтра́льный челове́к
битараф зона — нейтра́льная зо́на
2) см. гамьсез2. нареч.тирә-якта битараф дуслар — круго́м беззабо́тные друзья́
1) нейтра́льнобитараф яшәү — жить нейтра́льно
битараф калу — оста́ться нейтра́льным, не присоединя́ться
2) нареч. беспе́чно, споко́йноавыру яныннан битараф кына үтеп китү — беспе́чно (споко́йно) пройти́ ми́мо больно́го
-
9 дус
1. сущ.1) друг (мн. друзья), прия́тель, друг-прия́тельякын дус — бли́зкий друг (прия́тель)
бердәнбер дус — еди́нственный друг
җан дус — задуше́вный, закады́чный друг
фронтташ дуслар — фронтовы́е друзья́
дуслар арасында — среди́ друзе́й, прия́телей
••дус белән булганга шатлан, дошман белән дус булудан саклан — посл. (букв. ра́дуйся, что ты с дру́гом, остерега́йся дру́жбы с враго́м)
дус боерса - калма, дошман боерса - барма — посл. (букв. прика́жет друг - иди́, прика́жет враг - не ходи́)
дус елатыр да өйрәтер, дошман көлдерер дә бөлдерер — посл. друг заста́вит пла́кать, но нау́чит, враг же развесели́т, но погу́бит
2) в обращении дус, дускай, дустым друг, друг мой, това́рищ, дружи́щеҗиңү якын, алга, дуслар — побе́да близка́, вперёд, друзья́ (това́рищи)
әйт әле, дустым (дускай) — скажи́-ка, дружи́ще
Марат дус, бу синме? — э́то ты, друг мой Мара́т?
3) сторо́нник, друг, побо́рник (чего-л.) книжн.тынычлык дуслары — побо́рники ми́ра
2. прил.азатлык дусты — друг свобо́ды
дру́жный, дру́жественный, дружелю́бныйике дус дәүләт — два дру́жественных госуда́рства
3. нареч.дус күршеләр — дружелю́бные сосе́ди
дру́жно, в дру́жбе, душа́ в ду́шудус яшәү (тору) — жить дру́жно
- дус булу- дус кыз
- дус кеше••дустым бул — будь мои́м дру́гом
-
10 союзник
сущ.сою́зник; сою́зницахәрби сою́зник — вое́нный сою́зник
бердәнбер сою́зник — еди́нственный сою́зник
-
11 табышчы
сущ.; разг.1) бары́шник, калы́мщик2) добы́тчик ( для семьи близких)бердәнбер табышчы — еди́нственный добы́тчик
-
12 уникум
сущ.; книжн.у́никумбердәнбер у́никум белгеч — еди́нственный специали́ст-у́никум
-
13 экземпляр
сущ.; см. тж. нөсхә1) экземпля́р (отдельный образец из числа однородных предметов, печатного или рукописного текста)китапның сигнал экземпляры — сигна́льный экземпля́р кни́ги
кулъязманың бердәнбер экземпляры — еди́нственный экземпля́р ру́кописи
2) экземпля́р (представитель какого-л. вида, породы и т. п. - о живых существах и растениях)субтропик үсемлек экземплярлары — экземпля́ры субтропи́ческих расте́ний
См. также в других словарях:
бердәнбер — Б ерәү генә, башка юк. Башкалар арасында иң якын кеше тур … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бер — I. 1. 1 саны һәм цифры. Шул сан исәбендәге микъдар. Парның сыңары 2. Үзе генә, бердәнбер, ялгыз 3. Фигыль алдыннан килгәндә: бер тапкыр 4. бер тиен дә бирмәде 5. бик көр, көтүдә бер сыер 6. кергән бере бетә тора 7. с. күңелләр бер булса... шәһәр… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
барлы-юклы — с. Аз маз, бик аз. Начар гына һәм бердәнбер; өзек төтек … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
палата — 1. тар. Бик матур итеп бизәлгән сарай залы; бүлмәләре бик бай җиһазланган йорт 2. Дәвалау йортларында (больницада, лазаретта һ. б.) аерым бүлмә 3. күч. Хөкүмәт органы (парламентның аерым бүлеге, киңәшү комиссиясе һ. б.) 4. Дәүләт күләмендә яки… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
рационализм — филос. 1. Кеше акылы чиктән тыш көчле, чынбарлыкны тулысына танып белеп була дигән фәлсәфи караш 2. Фикерләүнең тормыш тәҗрибәсенә бәйләнешен инкарь итеп, дөньяны танып белүнең бердәнбер чыганагы акыл дип санаучы философик юнәлеш 3. күч. Тормышта … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сенсуализм — Философиядә: тойгылар – танып белүнең бердәнбер нигезе һәм чыганагы дип таный торган юнәлеш … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
соңгы — с. 1. Бер эзлеклелектә торган нәрсәләр тәртибендә: иң азакка туры килгән, азаккы 2. Иң азакка калган. Актыккы һәм бердәнбер. соң өлгерә торган (үсемлек тур.) 3. Күптән түгел генә, моннан алда гына булып узган. Әле генә дөньяга чыккан, иң яңа… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сыңар — 1. Пар, ягъни икеле булган нәрсәнең берсе 2. Бик әзәйтеп киметеп сүрәтләү образы буларак: бер генә; бердәнбер сыңар шырпы да бирмим 3. Исем яки алмашлыктан соң: шуның кебек, ише, бик охшаган дигәнне белдерә хатыны да иренең сыңары … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
уникаль — с. кит. Сирәк очрый торган, бердәнбер, гадәттән тыш … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
уникум — и. Сирәк очрый торган, үз төрендә бердәнбер данә (кеше яки әйбер) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
экономик — с. 1. Экономикага бәйләнешле. Материаль хәлгә, хуҗалык ягына бәйле булган 2. Экономиканы, хуҗалыкны оештыру һәм алып баруга бәйле булган 3. Экономиканы өйрәнүгә бәйле булган. ЭКОНОМИК МАТЕРИАЛИЗМ – Иҗтимагый үсешнең бердәнбер көче экономик… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
